Zuurstof in de Koivijver:

Net als voor ons mensen, is zuurstof voor Koi van levensbelang. Maar toch heeft menig Koivijver te weinig zuurstof, wat niet alleen op de korte termijn naar lucht happende Koi en gestresste Koi oplevert… Maar zelfs kan leiden tot zeer snelle sterfte van vissen in de vijver!
Het is dan ook van levensbelang dat er voldoende zuurstof in de Koivijver is, in dit artikel ga je lezen waarom te weinig zuurstof in de vijver gevaarlijk is, hoe je dit kunt meten, hoe je zuurstof toe kunt voegen en meer…

Hoeveel zuurstof moet er in de vijver zitten

Laten we beginnen met de cijfertjes… hoeveel zuurstof moet er nu eigenlijk in het water zitten ? Zoals je misschien weet is zuurstof eigenlijk een kleurloos gas, als je zuurstof in het water pompt (bijvoorbeeld door een rietje blazen) zie je de bubbels in het water, waarin deze vervolgens oplossen. Dit opgeloste zuurstof is vervolgens te meten in het water en wordt uitgedrukt in milligrammen per liter.
Vroeger werd er altijd 6 mg per liter water aangehouden als veilige waarde voor vijvers met Koi, maar vandaag de dag wordt er 7 tot 8 mg (opgeloste) zuurstof per liter aangeraden. Door dit aan te houden zullen Koi minder vatbaar zijn voor ziektes en hier ook sneller van herstellen en ook sneller groeien.
Bij een waarde onder de 6 mg zal dit stress veroorzaken bij de Koi en zal deze hierdoor vatbaarder worden voor ziektes en hoe lager de zuurstof waarde, hoe slechter dit voor de gezondheid is. Als de waarde onder de 1,5 mg uitkomt dan zal er zelfs sterfte van vissen optreden.

Te weinig zuurstof in de Koivijver

Het meest bekende symptoom van te weinig zuurstof is als de Koi naar lucht beginnen te happen aan het wateroppervlakte, echter is dit een symptoom wat zich als laatste voordoet als de nood echt hoog begint te worden en er direct ingegrepen moet worden om sterfte te voorkomen…
Eerdere symptomen om op te letten bij het observeren van de Koi zijn het sneller bewegen van de kieuwen, het zich verzamelen rond zuurstofrijke plekken (bijvoorbeeld bij een luchtpomp of waterval) en Koi die in de zomer weinig bewegen en rond de bodem blijven hangen alsof het winter is.

Oorzaken van een zuurstoftekort in de vijver

Een zuurstoftekort doet zich voor als het verbruik van de zuurstof hoger is als de productie/toevoer van zuurstof. Een toename in het verbruik van zuurstof in het vijverwater kan verschillende oorzaken hebben zo als te veel planten in het water (deze geven overdag zuurstof af aan het water, maar gebruiken ’s nachts zuurstof ) of te veel alg in het water, een toename in afvalstoffen in het water (te veel voeren, stoffen van buiten de vijver) dode planten of algen, een toename in het visbestand of zelfs chemicaliën (bijvoorbeeld formalin) die zuurstof uit het water halen.
Ook een biologisch filter heeft zuurstof nodig, zo gebruiken de micro- organisme die het water filteren zuurstof, maar is het ook nodig om de afgebroken stoffen uit het water te verwijderen. Zo kan er het misverstand ontstaan dat een biologisch filter in de vorm van bijvoorbeeld een bewegend bed, zuurstof toevoegt aan het water… maar het tegendeel is waar een filter gebruikt juist zuurstof uit het water en een zuurstoftekort zal ook de werking van het filter doen verminderen.

Het weer en zuurstof in de Koivijver

Een extra lastige oorzaak van zuurstoftekort in de koivijver is het weer. Warm water kan namelijk minder zuurstof bevatten dan koel water. Zo kan water van 10 graden celsius 11,3 mg opgelost zuurstof bevatten en water met een temperatuur van 25 graden celsius 8,3 mg.
Wat dit effect extra lastig maakt is dat de Koi meer zuurstof nodig zullen hebben als de temperatuur stijgt. Dit komt doordat hun stofwisseling versnelt als het water warmer wordt (net zoals deze in de winter daalt bij kouder water). Hierdoor kan in een vijver met een zuurstof te kort al snel een gevaarlijk lage zuurstofwaarde ontstaan als de temperaturen in de zomer snel stijgen.
Ook als er onweer op komst is, is het zaak de vijver goed in de gaten te houden en zo nodig te zorgen voor extra beluchting. Dit komt doordat voorafgaand aan de onweersbui de luchtdruk daalt en er zo minder zuurstof zich kan mengen / oplossen in het water.
Een laatste weersomstandigheid die effect heeft op het zuurstofniveau is langdurige bewolking, dit speelt met name als je veel zuurstofplanten gebruikt als bron van zuurstof in de vijver. Doordat deze planten minder zon ontvangen zal er minder fotosynthese plaats vinden en zullen de planten minder zuurstof afgeven.

Maatregelen bij laag zuurstofpeil in de vijver.

Bij een laag zuurstofpeil is het zaak direct te zorgen voor meer zuurstof. Dit kun je bijvoorbeeld doen door beluchting in de vorm van een beluchtingssteentje toe te voegen. Of het water van de vijver te verversen, dit is zeker aan te raden als het water reeds vervuilt is geraakt door verminderde werking van het filter.
Zorg bij het verversen dat er voldoende lucht in het verse water terecht komt, bijvoorbeeld door het water op de vijver te sproeien.
Daarnaast is het zaak om even te stoppen met voeren, omdat het filter op het moment dat het zuurstofpeil te laag is minder functioneert. Je kunt weer starten met voeren op het moment dat het zuurstofpeil hersteld is.

Zuurstof in de vijverwater verhogen

In een standaard vijver zal er enkel zuurstof in het water komen door het wateroppervlakte, in dit proces wordt overigens ook koolstofdioxide aan de lucht vrijgegeven.
Maar het is bij een koivijver aan te raden om te zorgen voor extra zuurstof naast de zuurstof die via het wateroppervlakte in het water komt.
Een goede manier is door het water meer te laten bewegen, zuurstof mengt namelijk beter in water dat beweegt (stroomt of valt). In de natuur is water dat in beweging is rijker (bijvoorbeeld stroompjes in de bergen) rijker aan zuurstof dan water dat minder beweegt (een rivier in een vlakke omgeving). Naast waterplanten is het bewegen van water dan ook de enige natuurlijke methode waarbij water zuurstofrijker wordt.
Een van de beste manieren om dit in een Koivijver te bereiken is door een waterval toe te voegen. Door het vallen van het water zal er zuurstof in het water gemengd worden en doordat dit ook een extra beweging in het water teweegbrengt zal dit nog meer zuurstof toevoegen.       Als je geen ruimte hebt voor een waterval of niet zit te wachten op het geluid die een waterval met zich meebrengt dan kun je de Koivijver ook direct beluchten.

Koivijver beluchten

De meest voorkomende manier van het beluchten van een vijver is door gebruik te maken van een luchtpomp. De meeste luchtpompen werken met een of meerdere membranen, dit is te vergelijken met een fiets pomp, waar je het handvat heen en weer beweeg om er lucht aan de andere kant uit te laten komen. Het membraan heeft een vergelijkbare functie, maar wordt op veel hogere snelheid heen en weer bewogen met behulp van elektriciteit. Het resultaat is dat er een constante luchtstroom ontstaan uit een of meerdere uitgangen.
Aan deze uitgangen kun je vervolgens slangetjes richting de vijver aansluiten. Aan het uiteinde van de slangetjes hang je vervolgens een luchtsteentje in de vorm van een bol of schijf. Hoe fijner de luchtbelletjes die uit het luchtsteentje komen, hoe beter aangezien deze meer zuurstof aan het water toe zullen voegen.
Een populaire soort van beluchting is de luchtsteen en bottom drain ineen, hierbij is een luchtsteen bovenop de bodemdrain geplaatst. Naast extra zuurstof zorgt dit er ook voor dat er een betere stroming naar de bottom drain plaatsvindt en er zo meer vuil uit de vijver gehaald zal worden.
Een bijkomend voordeel van luchtsteentjes in de vijver is dat je ze in de winter ook kunt gebruiken om het water ijsvrij te houden. Wel is het dan belangrijk om de luchtsteentjes niet op de bodem te leggen, maar zoeken 40-60cm onder het wateroppervlakte, zodat het dieper in de vijver warmer blijft (de luchtpomp zal koude lucht aanzuigen, die je niet onderin de vijver wilt).
Een verbeterde versie van de traditionele luchtsteentjes zijn echter de HDPE luchtuitstromers, deze zijn gemaakt van een speciaal soort plastic en hebben extreem kleine gaatjes, waardoor de bubbels heel fijn zijn. Bijkomend voordeel is dat deze duurzamer zijn dan de luchtsteentjes die maar beperkt mee gaan.