Dankzij de Japanner Takeo Kuroki noemen we de vis, die we allemaal zo bewonderen, over heel de wereld bij dezelfde naam: “Koi”. Deze naam werd geaccepteerd op basis van een voorstel van Dr. Kuroki tijdens een Koishow op Hawaï in 1964. Daarvoor werden de koi met allerlei namen aangeduid. Dat waren vaak namen die uit het Japans waren vertaald.

Omdat iedereen zijn eigen woordenboek hanteerde, was het moeilijk om elkaar te begrijpen. Al helemaal als je de diverse variëteiten wilt benoemen en over details wilt praten, loop je al snel vast als iedereen dat op zijn eigen manier uitlegt. Takeo Kuroki stelde dat, omdat de vis nu eenmaal in Japan was ontwikkeld, de benamingen vanzelfsprekend ook Japans moesten zijn.

Dit werd door zijn toedoen uiteindelijk wereldwijd geaccepteerd. Het gevolg is dat we elkaar met deze woorden allemaal begrijpen. Als iemand uit Amerika het over een Showa heeft, dan weet iemand in Nederland of waar ook ter wereld, waar hij het over heeft.  Als je echter over “een vis met zwart, wit en rood” spreekt, kan het ook een Sanke zijn, of een Koromo, een Goshiki of zelfs een Beni Kumonryu. Deze Takeo Kuroki heeft tevens middels vele boeken die hij in het verleden heeft geschreven ook de basis gelegd voor de indelingen van alle Koi die we heden ten dage tegen komen. 

Het klinkt allemaal natuurlijk heel vanzelfsprekend, maar toch is benching niet zo eenvoudig als men denkt. Heden ten dage worden er zoveel Koi gekweekt dat er ook veel randgevallen voorkomen. Stel even de regel is dat een Sanke geen zwart op het hoofd heeft, wat nu als er een Sanke is die wel zwart op zijn hoofd heeft maar verder wel de specifieke kenmerken van een Sanke zoals Tejima (zwarte streepjes in de vinnen), Sumi (zwart) wat alleen aan de bovenzijde van de vis ligt, heeft. Is het dan ineens toch een Showa?

Nee helemaal niet, dan is het een Sanke met een miniscuul minpuntje. En zoals bij het jureren van Koi gebruikelijk kijken we eerst naar de positieve punten van de vis en als we dan een “gelijkspel” hebben tussen twee vissen, dan pas kijken we naar de minpuntjes. En dan kan het zomaar zo zijn dat een Sanke met flink zwart op het hoofd zomaar een grote prijs weg kaapt, puur en alleen op zijn overige positieve punten. Overigens is dit geen theoretische denkwijze, maar werkelijkheid zoals op de HKS van enkele jaren geleden waar een super Sanke met een enorme Sumi plaat op zijn kieuwdeksel toch maar mooi Grand Champion werd!

Benching van koi discutabel

In de ogen van veel hobbyisten en vooral handelaren is de benching op veel shows enorm discutabel. Recentelijk kwam ik op Facebook weer een discussie tegen waarin op onvervalste wijze de benching werd aangeraden op cursus te gaan op basis van een bepaalde vis die de uiterlijke kenmerken had van een Showa maar die toch echt van een kweker af kwam die slechts Sanke bloedlijnen had. 

Ik moet bekennen dat ik de betreffende vis nooit in levende lijve heb gezien en dus eerlijk gezegd hier niet volledig over kan oordelen, maar op basis van de foto had hij in zowel Sanke als ook in Showa gebenched kunnen worden. Degene die de vis had gepost sprak hier alleen over dat het Sumi op deze vis typische Sanke kwaliteiten had en dus een Sanke moest zijn. Maar ik moet eerlijk bekennen ik heb in het verleden heel veel Koi gezien en daarbij waren ook Showa met een Sumi wat alleen op hoge kwaliteit Sanke zou voorkomen, qua dikte en glans welteverstaan. 

Daarnaast, de benching dient de vis in te delen op basis van zijn uiterlijke kenmerken. Een bencher weet negen van de tien keer niet van welke kweker de vis af komt en dat doet ook niet terzake. De uiterlijke kenmerken bepalen waar de vis in hoort.

Zelf had ik een vergelijkbaar geval enkele jaren geleden. Ik kwam op een vrijdag op een Koi show aan waar ik moest jureren en er bleek een benching discussie aan de gang over een bepaalde vis. Officieel mocht ik aan deze discussie niet deelnemen, omdat juryleden de vissen voor het moment van jureren niet mogen bekijken. Maar ik ken mezelf en mijn integriteit, zodat ik van de zijlijn de discussie toch volgde.

Shiro ? Bekko?

Deze vis was wit met zwart. Dan kon het in dat geval alleen maar om een Shiro Bekko of een Shiro Utsuri gaan. Maar als men puur naar de uiterlijke kenmerken keek, zwart of het hoofd (weliswaar niet extreem aanwezig maar wel aanwezig), Motoguru in een borstvin (zwarte aanzet van de borstvin) en daarbij Sumi wat van onder de laterale lijn omhoog leek te komen. Waren de kenmerken voor mij duidelijk dat het op basis van deze punten een Shiro Utsuri was.

De eigenaar bleef volhouden dat het een Bekko was en daar geloofde ik hem ook in, alleen vanuit jury oogpunt zou het dan een Bekko zijn met enkele minpunten, terwijl het volgens mijn zienswijze een Shiro was met nagenoeg geen minpunt, hoogstens het niet overdadig aanwezige Sumi op het hoofd. De eigenaar bleek volhouden aan Bekko en de benching ging er uiteindelijk in mee. Maar ik waarschuwde hen wel dat als de jury een andere mening was toegedaan dat de vis omgezet zou worden in een andere klasse.

 Stom toevallig kwam ik de volgende dag met mijn team uiteindelijk uit bij deze betreffende Koi. Omdat ik de discussie de dag ervoor al had gevoerd en ik niet mijn juryteam wilde beïnvloeden, vroeg ik aan mijn medejuryleden welke vis we moesten jureren.

Na wat kijken was het oordeel van mijn mede juryleden dat de vis verkeerd gebenched was, want het was een Shiro Utsuri en geen Shiro Bekko. Oeps, was ik schijnbaar toch niet de enige met die mening. En we rebenchten de Koi van Doitsu B (was vergeten te vermelden dat het een schubloze vis betrof) waar hij als Bekko in zat naar Doitsu A (bij deze show was Doitsu A de Gosanke inclusief Shiro Utsuri). Klein detail achteraf, de vis had geen prijs gewonnen in Doitsu B mede door zijn “kleine foutjes” en de competitie van andere schubloze Doitsu B vissen. Maar nu hij in Doitsu A werd gezet door ons, won hij de eerste prijs! 

Saillant detail, enkele maanden later was ik bij de betreffende dealer van deze vis op bezoek en hij toonde me foto’s van het moment dat hij de vis in Japan had gekocht. En inderdaad op de foto was het een 100% Bekko, alleen toen ik de vis op de show tegen kwam was het zwart op het hoofd doorgekomen, het zwart had zich uitgestrekt naar onder de laterale lijn en zijn, op de foto nog duidelijke Tejima strepen, hadden zich verdicht en waren omgevormd tot Motoguru. Maar feit blijft wel, hoewel de vis als Bekko was geboren hij toch maar mooi jaren later een eerste prijs als Shiro Utsuri had gewonnen, puur op basis van zijn positieve punten!

Uiteraard benchers zijn ook mensen die fouten kunnen maken, maar opmerkingen als dat benchers en juryleden een opfriscursus nodig hebben gaan mij te ver. Vaak liggen de verschillen namelijk ook nog eens in de handelaren/kwekers visie ten opzichte van de hobbyisten visie.

Zo heb ik het ooit meegemaakt dat iemand een Tancho Sanke inzette die in Japan op de Shinkokai show een prijs had gewonnen als Tancho. En dat terwijl ik hem als Sanke benchte. Waarom ik dat deed, nou gewoon de Hi spot liep tot in de tweede schubbenrij door. En volgens de definitie van Takeo Kuroki is een Tancho een Koi met een rode stip op zijn hoofden verder natuurlijk geen rood op zijn lichaam. En zoals u allemaal wel zult weten, een Koi heeft geen schubben op zijn hoofd. Dus als de Hi spot tot over de schubben loopt is het dus geen Tancho maar in dat geval een Sanke (en dus helaas geen goede).

Dat de kwekers en handelaren de Hi spot ook accepteren op de schubben is natuurlijk makkelijk verklaarbaar, veel meer vissen zijn dan ineens een Tancho en dus beter verkoopbaar.